اصناف، شریان زنده و گسترده اقتصاد خرد ایران‌اند. از فروشگاه‌های کوچک محلی گرفته تا کارگاه‌های تولیدی، خدماتی و صنوف سنتی، میلیون‌ها نفر در کشور از این مسیر ارتزاق می‌کنند و چرخه‌ی عرضه و تقاضای داخلی را زنده نگه می‌دارند.
با وجود این نقش کلیدی، اصناف در دهه اخیر بیش از همیشه در معرض تهدیدهای بیرونی قرار گرفته‌اند: نوسان اقتصادی، هزینه‌های اجاره، تورم مواد اولیه، بلایای طبیعی و بحران‌هایی مثل همه‌گیری کرونا که هزاران واحد صنفی را به تعطیلی کشاند. در چنین شرایطی، نبود حمایت مالی و بیمه‌ای کافی باعث شده بسیاری از صاحبان کسب‌وکار، در برابر کوچک‌ترین حادثه، عملاً بی‌پناه بمانند.
ضرورت حمایت از اصناف؛ از شعار تا سازوکار عملی
حمایت از اصناف صرفاً یک سیاست حمایتی نیست، بلکه راهی برای پایداری اقتصادی کشور است. پایداری هر واحد صنفی کوچک، به‌طور مستقیم روی اشتغال محلی، گردش مالی شهری و حتی اعتماد مصرف‌کننده اثر دارد.
اگر یک واحد صنفی در برابر خسارت آتش‌سوزی، تعطیلی ناگهانی یا حادثه کاری بیمه نباشد، آسیب او تنها محدود به خودش نیست؛ زنجیره‌ی تأمین، کارگران وابسته و محله نیز دچار رکود می‌شوند.
بنابراین، ابزارهای بیمه‌ای و مالی باید به گونه‌ای طراحی شوند که به اصناف امکان «ادامه حیات اقتصادی» در شرایط بحران را بدهند. این همان نقطه‌ای است که صنعت بیمه، به عنوان نهاد جبران ریسک، نقش کلیدی پیدا می‌کند.
بیمه تعاون و طرح «آرامش اصناف»؛ گامی به سوی پوشش ریسک صنفی
در همین راستا، شرکت بیمه تعاون در نیمه آبان ۱۴۰۴ از طرحی ویژه با عنوان «آرامش اصناف» رونمایی کرده است؛ طرحی که هدف آن، حمایت بیمه‌ای از واحدهای صنفی کوچک و متوسط است — از کافی‌شاپ‌ها و سوپرمارکت‌ها گرفته تا سایر مشاغل خرد شهری.
بر اساس اطلاع‌رسانی رسمی این شرکت، «آرامش اصناف» در سه سطح پایه، طلایی و VIP ارائه می‌شود تا هر صنف، متناسب با اندازه و توان مالی خود، بتواند از سطحی از پوشش بیمه‌ای بهره‌مند شود.
هرچند جزئیات فنی این بیمه‌نامه (سقف تعهدات، نرخ حق‌بیمه و فرآیند خسارت) هنوز به‌طور عمومی منتشر نشده است، اما ساختار سه‌سطحی آن نشان‌دهنده نگاه انعطاف‌پذیر به تنوع مخاطبان صنفی است. به احتمال زیاد، این طرح ترکیبی از بیمه آتش‌سوزی، سرقت، حادثه، و حتی توقف در کسب‌وکار را شامل می‌شود — همان نیازهایی که اصناف در سال‌های اخیر بیش از هر چیز از نبودشان آسیب دیده‌اند.
چرا این طرح می‌تواند مهم باشد
- کاهش ریسک تعطیلی مشاغل کوچک: تجربه بحران کرونا نشان داد که تعطیلی حتی چند هفته‌ای، می‌تواند سرمایه‌ی چند ساله یک صنف را نابود کند. بیمه‌ای مانند «آرامش اصناف» می‌تواند این ریسک را تا حد زیادی مدیریت کند.
- ایجاد امنیت روانی برای صاحبان کسب‌وکار: نام «آرامش اصناف» دقیقاً به احساس اطمینانی اشاره دارد که پوشش بیمه‌ای می‌تواند در شرایط بحران ایجاد کند.
- تقویت اعتماد به صنعت بیمه: تمرکز بیمه تعاون بر بازار اصناف، نشانه درک درست از نیازهای واقعی جامعه است؛ اقدامی که می‌تواند سایر شرکت‌ها را نیز به رقابت و نوآوری در حوزه بیمه‌های خرد ترغیب کند.
- پیوند بیمه با توسعه محلی: هر واحد صنفی که بیمه می‌شود، به‌طور غیرمستقیم از تعطیلی و بیکاری چندین نفر جلوگیری می‌کند؛ بنابراین حمایت از اصناف از مسیر بیمه، نوعی سرمایه‌گذاری اجتماعی محسوب می‌شود.
چالش‌ها و الزام‌های پیش‌رو
البته موفقیت طرح در گرو چند عامل کلیدی است: شفافیت کامل در جزئیات پوشش و خسارت، قیمت‌گذاری منصفانه، سرعت در پرداخت خسارت، و اطلاع‌رسانی گسترده در میان اصناف.
اگر بیمه تعاون بتواند فرآیند صدور و خسارت را ساده، سریع و شفاف کند، «آرامش اصناف» می‌تواند به یکی از طرح‌های موفق ملی در حوزه بیمه کسب‌وکارهای خرد بدل شود.
حمایت از اصناف یعنی حفظ اشتغال، حفظ پایداری اجتماعی و افزایش تاب‌آوری اقتصادی کشور. طرح «آرامش اصناف» بیمه تعاون، اگر به‌درستی اجرا شود، می‌تواند بخشی از خلأ بزرگ حمایت ریسک‌پذیر از مشاغل خرد را پر کند.
در شرایطی که هزاران صنف با تورم و نااطمینانی اقتصادی دست‌به‌گریبان‌اند، چنین طرح‌هایی نه‌تنها بیمه‌ای برای دارایی، بلکه سپری برای تداوم حیات اقتصادی‌اند.
